Wysoki progesteron u mężczyzn – przyczyny i objawy

Wysoki poziom progesteronu u mężczyzn może powodować zaburzenia erekcji, płodności, nastroju i inne niepożądane objawy. Kluczowe jest zrozumienie roli progesteronu w organizmie oraz diagnoza i leczenie przyczyn wysokiego stężenia tego hormonu.

Progesteron, określany w większości encyklopedii i podręczników jako hormon żeński, odgrywa istotną rolę także w męskim układzie endokrynnym, ale pozostawał dotychczas w cieniu. Hormon ten bierze udział w regulacji wielu procesów fizjologicznych i biochemicznych u mężczyzn. Wpływa między innymi na sprawność układu rozrodczego, czy gęstość mineralną kości, ale pełni też rolę neurosteroidu, wpływając choćby na funkcje kognitywne, nastrój czy jakość snu.

Czym jest progesteron i jaką pełni rolę u mężczyzn

Progesteron jest hormonem steroidowym należącym do grupy progestagenów, oraz prekursorem m.in testosteronu i estradiolu. Pełni on istotne funkcje regulacyjne w organizmie mężczyzny, a główne miejsce jego syntezy zachodzi w komórkach Leydiga jąder oraz w nadnerczach.

U mężczyzn progesteron bierze udział w takich procesach jak:

• Regulacja funkcji rozrodczych – wpływ na spermatogenezę i jakość nasienia,
• Regulacja wydzielania testosteronu i przemiany w DHT (dihydrotestosteron) – mniejsze ryzyko rozwoju raka prostaty
• Regulacja popędu i funkcji seksualnych – oddziaływanie na ośrodkowym układzie nerwowym, receptory androgenowe
• Funkcje metaboliczne – udział w metabolizmie tkanki kostnej, regulacja gospodarki lipidowej
• Działanie w ośrodkowym układzie nerwowym jako neurosteroid – wpływ na neurogenezę, pamięć, nastrój, funkcje poznawcze poprzez oddziaływanie na receptory GABA-ergiczne
• Inne działania obejmują wpływ na układ odpornościowy, sercowo-naczyniowy i oddechowy

Jak widać, rola progesteronu w organizmie mężczyzny jest szeroka i obejmuje wiele układów. Zaburzenia gospodarki hormonalnej prowadzące do zbyt wysokiego lub niskiego stężenia tego steroidu mogą mieć istotne konsekwencje zdrowotne.

Normy progesteronu dla mężczyzn

Prawidłowe stężenie progesteronu u zdrowych mężczyzn powinno mieścić się w zakresie 0.2-1.3 ng/mL (0.64-4.13 nmol/L).

Pomiar stężenia progesteronu wśród mężczyzn jest oznaczany rzadziej aniżeli inne hormony płciowe, co prawdopodobnie spowodowane jest przeświadczeniem, iż hormon ten ważny jest jedynie dla kobiet. Jednakże w przypadku zauważenia dość niespecyficznych objawów – warto wykonać dodatkowe badanie progesteronu.

Przyczyny wysokiego progesteronu u mężczyzn

Do potencjalnych przyczyn podwyższonego stężenia progesteronu u płci męskiej zalicza się:

• Guzy jąder lub innych narządów wydzielania wewnętrznego (hormonalnie czynne)
• Wrodzony przerost nadnerczy
• Niewydolność wątroby
• Przyjmowanie sterydów anaboliczno-androgennych
• Przyjmowanie gonadotropiny kosmówkowej (hCG)
• Przyjmowanie suplementu „pregnenolon” w zbyt dużych ilościach

Podwyższony poziom progesteronu u mężczyzn zdarza się rzadko i w większości przypadków dotyczy osób stosujących środki dopingujące lub leczonych testosteronem wraz z hCG. Ponadto znacznie podwyższony progesteron był obserwowany u mężczyzn zakażonych wirusem HIV. Potencjalnie przyjmowanie ogólnodostępnego suplementu DHEA – również może podnieść stężenie progesteronu, jednakże taki efekt uzyskano tylko na badaniach obejmujących dwóch mężczyzn.

Objawy wysokiego poziomu progesteronu u mężczyzn

Do objawów świadczących o zbyt wysokim stężeniu progesteronu u mężczyzn należą:

• Obniżenie popędu płciowego (zaburzenia libido)
• Zaburzenia potencji
• Pogorszenie jakości nasienia
• Niepłodność męska
• Depresja, lęki, zaburzenia nastroju
• Utrata włosów
• Uczucie przewlekłego zmęczenia
• Łatwe przybieranie tkanki tłuszczowej
• Zwiększona podatność na infekcje
• Ginekomastia (progesteronowa)

Objawy podwyższonego progesteronu u mężczyzn są bardzo podobne do objawów niedoboru testosteronu

Warto zwrócić uwagę, że na obraz kliniczny podwyższonego progesteronu u mężczyzn mogą się także nakładać objawy niedobór testosteronu, ponieważ te dwa hormony pozostają ze sobą w ścisłych zależnościach metabolicznych.

Leczenie podwyższonego poziomu progesteronu

Postępowanie terapeutyczne w przypadku wysokiego stężenia progesteronu zależy od przyczyn tego stanu. Może obejmować:

• Leczenie operacyjne guzów hormonalnie czynnych
• Farmakoterapię – leki obniżające poziom hormonów, leki przeciwnowotworowe
• Modyfikację stylu życia – dieta, aktywność fizyczna, redukcja stresu
• Leczenie chorób współistniejących

W przypadku gdy przyczyną nadmiaru progesteronu są steroidy anaboliczno-androgenne (SAA) to zaprzestanie ich przyjmowania i doprowadzenie organizmu do homeostazy powinno przywrócić optymalne stężenie progesteronu. Natomiast jeżeli winę ponosi przyjmowanie gonadotropiny kosmówkowej, wówczas należy porozmawiać z lekarzem o ewentualnej modyfikacji dawki.

Wpływ wysokiego progesteronu na płodność u mężczyzn

Podwyższone wartości progesteronu mogą znacząco upośledzać funkcje rozrodcze u mężczyzn, prowadząc do:

• Spadku jakości i liczby plemników (nasienia)
• Obniżenia płodności, w tym niemożności zapłodnienia partnerki
• Zaburzeń erekcji i podniecenia seksualnego

Jest to związane z faktem, że efekt progesteronu jest kluczowy dla rozwoju plemników. Progestageny były badane pod kątem antykoncepcji u mężczyzn ze względu na swoją zdolność do tłumienia hormonów gonadotropowych (luteinizujący i folikulotropowy).

Przedłużające się zaburzenia hormonalne mogą prowadzić do trwałego upośledzenia płodności lub wręcz bezpowrotnej utraty zdolności rozrodczych. Dlatego szybka diagnoza i leczenie przyczyn wysokiego stężenia progesteronu są niezwykle istotne.

Podsumowanie: Progesteron kluczowym hormonem także u mężczyzn

Progesteron odgrywa wiele znaczących ról w organizmie również mężczyzny. Jego odpowiednie stężenie jest potrzebne do utrzymania zdrowia, płodności, dobrej kondycji psychofizycznej. Zaburzenia gospodarki progesteronowej mogą się objawiać szerokim spektrum dolegliwości. Szybka diagnoza i wdrożenie leczenia pozwala uniknąć groźnych konsekwencji dla zdrowia, a czasem nawet życia. Dlatego mężczyźni, u których występują niepokojące objawy sugerujące zaburzenia hormonalne powinni wykonać badania krwi oraz skonsultować się z endokrynologiem.

Jaki jest związek między progesteronen a stresem u mężczyzn?

Przewlekły stres prowadzi do wzrostu kortyzolu, który zaburza syntezę progesteronu w jądrach. Ponadto stres upośledza funkcje osi przysadka-podwzgórze-gonady.

Jakie badania warto wykonać przy obniżonym libido u mężczyzny?

W diagnostyce zaburzeń libido zaleca się oznaczenie poziomu testosteronu, estradiolu prolaktyny, TSH oraz progesteronu. Pozwoli to zidentyfikować ewentualną przyczynę hormonalną.

Czy wysoki poziom progesteronu może powodować bezsenność?

Tak, zaburzenia snu i bezsenność to częste objawy zbyt wysokiego progesteronu z uwagi na jego wpływ na receptory GABA-ergiczne i układ serotoninowy.

Jaka jest optymalna dieta dla mężczyzn z wysokim progesteronen?

Zaleca się dietę zbilansowaną i śródziemnomorską, bogatą w kwasy omega-3, witaminę D, cynk i selen. Wskazane jest ograniczenie alkoholu.

Czy wysiłek fizyczny pomaga reguluję poziom progesteronu?

Ćwiczenia aerobowe umiarkowanej intensywności mogą korzystnie wpływać na metabolizm progesteronu. Jednak nadmierny wysiłek fizyczny prowadzi do wzrostu kortyzolu i zaburzeń hormonalnych.

Czy wysoki poziomu progesteronu wpływa na ryzyko chorób nowotworowych?

Tak, utrzymujące się przewlekle wysokie stężenie progesteronu może zwiększać ryzyko nowotworów hormonozależnych, np. raka trzustki, okrężnicy lub prostaty.

Jaki jest związek testosteronu z progesteronen u mężczyzn?

Testosteron i progesteron pozostają ze sobą w ścisłych zależnościach metabolicznych. Nadmiar progesteronu hamuje syntezę testosteronu, a niedobór testosteronu zaburza wytwarzanie progesteronu.

Jakie mogą być konsekwencje przewlekłego niedoboru progesteronu?

Długotrwały niedobór progesteronu prowadzi m.in. do zaniku mięśni, osteoporozy, zaburzeń lipidowych, insulinooporności, a także zaburzeń nastroju i funkcji poznawczych.