Oxandrolon (Anavar) to syntetyczny steryd anaboliczno-androgenny (SAA) z grupy pochodnych dihydrotestosteronu (DHT). Lek ten, będący pochodną testosteronu, został zatwierdzony przez Agencję Żywności i Leków (FDA) do leczenia stanów chorobowych przebiegających z utratą masy ciała, takich jak ciężkie oparzenia, urazy pooperacyjne czy wyniszczenie w przebiegu zakażenia HIV. Wykazuje on silne działanie anaboliczne przy jednoczesnym niewielkim efekcie androgennnym, co czyni go cennym narzędziem w walce z katabolizmem tkanek..
Budowa i właściwości farmakologiczne oxandrolonu
znany również pod nazwą chemiczną 17β-hydroksy-17α-metylo-2-oksa-5α-androstan-3-on, charakteryzuje się obecnością grupy alkilowej w pozycji C17 szkieletu steroidowego. Modyfikacja ta umożliwia doustne podawanie leku, chroniąc go jednocześnie przed znaczną biotransformacją w wątrobie, typową dla innych steroidów anabolicznych. Po przyjęciu doustnym, oxandrolon szybko się wchłania, osiągając maksymalne stężenie w osoczu już po godzinie. Wykazuje on wysokie powinowactwo do białek osocza (95%) oraz korzystny stosunek aktywności anabolicznej do androgennnej (10:1).
Mechanizm działania oxandrolonu polega na:
- Bezpośredniej interakcji z receptorami androgenowymi i glikokortykosteroidowymi w mięśniach szkieletowych
- Stymulacji syntezy białek mięśniowych (efekt anaboliczny)
- Hamowaniu procesów katabolicznych (efekt antykatoliczny)
Powyższe właściwości przekładają się na poprawę bilansu azotowego, przyrost beztłuszczowej masy ciała oraz zwiększenie siły i wydolności mięśniowej u pacjentów poddanych terapii oxandrolonem.
Zastosowanie oxandrolonu w medycynie
Liczne badania kliniczne potwierdziły korzystny wpływ oxandrolonu na poprawę składu ciała i funkcji mięśni w różnorodnych stanach przebiegających z katabolizmem tkanek. Poniższa tabela podsumowuje najważniejsze zastosowania tego leku:
| Wskazanie kliniczne | Efekty terapii oxandrolonem |
|---|---|
| Ciężkie oparzenia | – Zmniejszenie hipermetabolizmu – Zwiększenie syntezy białek mięśniowych – Ograniczenie utraty masy ciała i azotu – Przyspieszenie gojenia ran i poprawa rokowania |
| Urazy pooperacyjne | – Zapobieganie pooperacyjnej utracie masy ciała – Poprawa bilansu azotowego – Skrócenie czasu hospitalizacji |
| Wyniszczenie w przebiegu HIV | – Zahamowanie postępującej utraty masy ciała – Zwiększenie beztłuszczowej masy ciała – Poprawa siły i aktywności fizycznej |
| Przewlekłe stany kataboliczne | – Stymulacja apetytu – Odbudowa utraconej masy mięśniowej – Poprawa funkcjonowania i jakości życia |
Warto podkreślić, że korzyści ze stosowania oxandrolonu obserwowano zarówno u dorosłych, jak i dzieci. W badaniach nad ciężkimi oparzeniami wykazano, że długotrwałe podawanie leku w dawce 0,1 mg/kg 2 razy dziennie bezpiecznie poprawia beztłuszczową masę ciała, gęstość mineralną kości i całkowitą zawartość minerału kostnego u pediatrycznych pacjentów.
Skutki uboczne oxandrolonu
Oxandrolon jest generalnie dobrze tolerowany, a ciężkie działania niepożądane występują rzadko przy stosowaniu dawek terapeutycznych. Najczęściej obserwowanymi skutkami ubocznymi są:
- Przejściowy wzrost aktywności aminotransferaz (ALT, AST)
- Obniżenie stężenia lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL)
- W pojedynczych przypadkach – łagodne objawy androgenizacji (trądzik, hirsutyzm)
Istotne uszkodzenie wątroby, obejmujące żółtaczkę cholestatyczną, gruczolaki czy raka wątrobowokomórkowego, notowano głównie przy stosowaniu wysokich dawek oxandrolonu (>0.2 mg/kg/d) przez okres przekraczający 1 rok. Ryzyko hepatotoksyczności jest znacznie niższe niż w przypadku innych doustnych steroidów anabolicznych, co przypisuje się wspomnianej już odporności oxandrolonu na proces pierwszego przejścia przez wątrobę.
Pacjenci leczeni oxandrolonem powinni pozostawać pod stałą kontrolą parametrów biochemicznych, ze szczególnym uwzględnieniem lipidogramu i testów wątrobowych. Należy zachować ostrożność w przypadku jednoczesnego stosowania leków wpływających na układ krzepnięcia, doustnych leków przeciwcukrzycowych czy glikokortykosteroidów ze względu na możliwe interakcje.
Pozamedyczne zastosowanie oxandrolonu
Pozamedyczne użycie oxandrolonu jest popularne wśród sportowców i kulturystów ze względu na jego zdolność do zwiększania beztłuszczowej masy ciała, siły i wydolności, przy stosunkowo niskim ryzyku działań niepożądanych w porównaniu z innymi SAA. Środek ten jest chętnie wybierany przez kobiety ponieważ posiada on słaby efekt androgenny. Jednak takie zastosowanie jest nielegalne i wiąże się z potencjalnymi zagrożeniami dla zdrowia, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu wysokich dawek bez nadzoru medycznego.
Należy podkreślić, że stosowanie oxandrolonu bez nadzoru lekarza jest nielegalne i potencjalnie niebezpieczne. Lek ten powinien być używany wyłącznie zgodnie ze wskazaniami medycznymi i pod ścisłą kontrolą specjalisty
Oxandrolon – dawki używane w sporcie
Sportowcy stosujący oxandrolon zazwyczaj decydują się na popularne 4-8 tygodniowe cykle. Dawki oxandrolonu dla mężczyzn wynoszą zwykle 20-60 mg, natomiast kobiety przyjmują 10-25 mg na dobę. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety, dzielą swoje dawki na 2-3 mniejsze porcje w ciągu dnia, co ma na celu utrzymanie stabilnego stężenia oxandrolonu w organizmie przez całą dobę. Należy jednak pamiętać, że przyjmowanie tej substancji zawsze powinno odbywać się pod kontrolą lekarza.
Efekty stosowania oxandrolonu
Oxandrolon wywiera szereg efektów anabolicznych i androgennych na organizm. Główne działania obejmują:
- Zwiększenie syntezy białek i przyrost masy mięśniowej: Oxandrolon stymuluje procesy anaboliczne w mięśniach szkieletowych, prowadząc do hipertrofii i zwiększenia siły mięśni.
- Wpływ na produkcję i wykorzystanie ATP: Oxandrolon może zwiększać aktywność enzymów zaangażowanych w syntezę adezynotrifosforanu (ATP), takich jak syntetaza ATP i dehydrogenaza bursztynianowa w mitochondriach. Może również promować syntezę fosfokreatyny, wysokoenergetycznego związku służącego do szybkiej regeneracji ATP podczas intensywnego wysiłku. Te efekty mogą prowadzić do poprawy wydolności i efektywności energetycznej mięśni.
- Redukcja tkanki tłuszczowej: Oxandrolon może wspomagać utratę tkanki tłuszczowej poprzez zwiększenie tempa metabolizmu i lipolizy.
- Poprawa gęstości mineralnej kości: Oxandrolon wykazuje działanie anaboliczne na tkankę kostną, zwiększając gęstość mineralną kości i zmniejszając ryzyko złamań u pacjentów z osteoporozą.
- Zwiększenie liczby krwinek czerwonych: Oxandrolon stymuluje erytropoezę, co prowadzi do wzrostu liczby erytrocytów i poprawy zdolności transportu tlenu we krwi.
- Przyspieszenie gojenia ran: Oxandrolon może wspomagać proces gojenia ran poprzez stymulację syntezy kolagenu i proliferację fibroblastów.
- Poprawa apetytu i przyrost masy ciała: U pacjentów z wyniszczeniem lub niedożywieniem, oxandrolon może pobudzać apetyt i sprzyjać przyrostowi masy ciała.
Należy pamiętać, że efekty działania oxandrolonu mogą być zróżnicowane u poszczególnych osób, a ich nasilenie zależy od dawki, czasu trwania terapii oraz indywidualnej wrażliwości na androgeny.
Przeczytaj także: Sterydy anaboliczne – lista AAS, właściwości i skutki uboczne
Leksykon sterydów anabolicznych:
Referencje:
- Akyurek, M., Dunn, R. M., & Plastic Surgery Educational Foundation DATA Committee. (2006). Oxandrolone. Plastic and reconstructive surgery, 118(3), 791-794.
- Llewellyn, W. A. (2011). Molecular Nutrition LLC: Jupiter. FL, USA.
