Ośrodkowy układ nerwowy (OUN lub CUN) stanowi część układu nerwowego obejmującą mózg i rdzeń kręgowy. Jest on odpowiedzialny za otrzymywanie i przetwarzanie informacji ze źródeł zewnętrznych i wewnętrznych, a następnie wysyłanie poleceń do tkanek efektorowych organizmu w celu wywołania określonych reakcji.
Strukturalnie, OUN składa się z istoty szarej, czyli neuronów i komórek glejowych (astrocytów, oligodendrocytów i komórek mikrogleju), oraz istoty białej zbudowanej głównie z aksonów pokrytych osłonką mielinową. Obejmuje półkule mózgowe, pień mózgu, móżdżek, wzgórze, jądra podstawy, rdzeń przedłużony, rdzeń kręgowy oraz inne struktury, takie jak kora mózgowa czy struktury limbiczne (np. hipokamp, ciało migdałowate). Wyróżniamy poszczególne odcinki rdzenia kręgowego (szyjny, piersiowy, lędźwiowy i krzyżowy), które unerwiają odpowiednie części ciała.
Rozwój i funkcjonowanie OUN jest uwarunkowane genetycznie, lecz w znacznym stopniu opiera się na neuroplastyczności, czyli zmianach w funkcjonowaniu oraz strukturze neuronalnych połączeń.
Do podstawowych funkcji OUN należy:
- Przewodnictwo i integracja informacji docierających z receptorów zmysłowych za pomocą nerwów obwodowych oraz informacji z wewnętrznych procesów fizjologicznych organizmu.
- Koordynacja i modulacja tych informacji w celu wytworzenia spójnej reprezentacji stanu organizmu oraz jego otoczenia.
- Integracja wyższych funkcji poznawczych, takich jak percepcja, uwaga, pamięć, język, myślenie, uczenie się, podejmowanie decyzji oraz emocje. Te funkcje stanowią wewnętrzne operacje przetwarzania informacji w OUN.
- Zarządzanie wykonawczymi czynnościami odpowiedzi organizmu poprzez wysyłanie poleceń do efektorów – mięśni i gruczołów.
Ponadto, OUN pełni ważną rolę ochronną dzięki istnieniu bariery krew-mózg, która selektywnie przepuszcza substancje z krwi do tkanki nerwowej, chroniąc ją przed potencjalnie szkodliwymi czynnikami
