Noradrenalina (norepinefryna) jest neuroprzekaźnikiem i hormonem należącym do grupy katecholamin. Jest syntetyzowana z aminokwasu tyrozyny w neuronach układu współczulnego oraz w rdzeniu nadnerczy. Noradrenalina pełni funkcje neuroprzekaźnika w obwodowym i ośrodkowym układzie nerwowym oraz funkcje hormonu w układzie hormonalnym.
W układzie nerwowym noradrenalina jest wydzielana przez zakończenia aksonów neuronów współczulnych. Jej uwalnianie mediuje liczne procesy fizjologiczne takie jak: czynność serca, skurcz naczyń krwionośnych, ciśnienie tętnicze, budzenie i czuwanie, procesy poznawcze (np. uwaga, pamięć, uczenie się) czy reakcję na stres (reakcja organizmu na bodźce zagrażające). W rdzeniu nadnerczy noradrenalina jest wytwarzana przez komórki chromochłonne wraz z adrenaliną, która stanowi dominujący hormon wydzielany w tej strukturze w odpowiedzi na stres. Oba związki są uwalniane do krwi podczas aktywacji układu współczulnego. Działanie noradrenaliny polega na pobudzaniu receptorów α- i β-adrenergicznych w komórkach docelowych, co wywołuje kaskadę reakcji wewnątrzkomórkowych prowadzących do specyficznych odpowiedzi fizjologicznych.
Noradrenalina odgrywa kluczową rolę w kontrolowaniu wielu ważnych funkcji organizmu związanych z reakcją na stres, czynnościami serca oraz aktywnością ośrodkowego układu nerwowego. Istnieją przesłanki o związku niedoboru noradrenaliny z rozwojem depresji oraz jej udziałem w patofizjologii choroby Parkinsona, jednak mechanizmy tych zależności są złożone, wieloczynnikowe i wymagają dalszych badań. Nadmiar noradrenaliny może przyczyniać się do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi oraz zaburzeń rytmu serca, jednak na rozwój tych schorzeń wpływa szereg różnych czynników.
Budowa chemiczna
Noradrenalina jest organicznym związkiem chemicznym z grupy katecholamin, pochodnych fenetyloaminy. Jej wzór chemiczny to C8H11NO3.
Budowa noradrenaliny składa się z następujących elementów:
- Pierścień aromatyczny (benzenowy) z dwiema grupami hydroksylowymi w pozycji 3 i 4 (pierścień katecholowy)
- Łańcuch boczny etyloaminowy (-CH2-CH2-NH2)
- Grupa aminowa (-NH2) w pozycji końcowej łańcucha bocznego
Noradrenalina zawiera więc w swojej strukturze charakterystyczny dla katecholamin pierścień katecholowy z dwiema grupami hydroksylowymi. Ponadto, obecność łańcucha etyloaminowego z grupą aminową powoduje, że jest pochodną fenetyloaminy.
Taka budowa chemiczna decyduje o aktywności biologicznej noradrenaliny jako neuroprzekaźnika i hormonu w organizmie człowieka
