Neurodegeneracja to proces stopniowego obumierania komórek nerwowych w mózgu, rdzeniu kręgowym lub obwodowym układzie nerwowym. Jest to zespół chorób charakteryzujących się postępującą dysfunkcją i utratą neuronów w określonych rejonach ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego. Proces neurodegeneracji jest zwykle nieodwracalny i prowadzi do osłabienia lub utraty określonych funkcji nerwowych kontrolowanych przez region mózgu, który ulega niszczeniu.
Do neurodegeneracji dochodzi na skutek różnych mechanizmów, w tym stresu oksydacyjnego, zaburzeń mitochondrialnych i białkowych, zapalenia, zaburzeń transportu aksonalnego oraz nieprawidłowej aktywności układów neurotransmitterów. Na poziomie komórkowym obserwuje się zwyrodnienie wypustek nerwowych, tworzenie splątków neurofibrylarnych z białka tau, odkładanie się złogów białkowych (np. beta-amyloidu), uszkodzenie DNA i śmierć komórek przez apoptozę lub nekrozę.
Do najczęstszych chorób neurodegeneracyjnych należą: choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne (ALS), choroba Huntingtona, oraz neuropatie. Chociaż niektóre przypadki neurodegeneracji mają silne podłoże genetyczne, wiele z nich rozwija się na skutek interakcji czynników genetycznych, środowiskowych i stylu życia, co podkreśla złożony charakter tych chorób. Znaczący wpływ na rozwój chorób neurodegeneracyjnych mogą również mieć czynniki środowiskowe i stylu życia, takie jak urazy głowy, infekcje ośrodkowego układu nerwowego, niedobory witamin, ekspozycja na toksyny, oraz wiele innych.
