Homeostaza to zdolność organizmów żywych do utrzymywania względnie stałego środowiska wewnętrznego pomimo zmieniających się warunków środowiska zewnętrznego. Jest to złożony proces regulacji różnych parametrów fizjologicznych, takich jak temperatura ciała, ciśnienie krwi, poziom glukozy czy stężenie jonów, na względnie stałym, optymalnym dla funkcjonowania organizmu poziomie.
Mechanizm homeostazy opiera się na układzie sprzężeń zwrotnych pomiędzy receptorami, ośrodkiem integracji w mózgu lub rdzeniu kręgowym oraz efektorami. Receptory wykrywają zmiany danego parametru i przesyłają informacje do ośrodka integracji, który porównuje wartość zmierzoną z wartością referencyjną i odpowiednio moduluje działanie efektorów przywracających optimum fizjologiczne.
Homeostaza utrzymywana jest na wielu poziomach – komórkowym, tkankowym, narządowym oraz całego organizmu. Jej przykładami są termoregulacja, homeostaza płynów ustrojowych, glukozy czy wapnia. Zaburzenia równowagi homeostatycznej prowadzą do rozwoju wielu chorób. Utrzymanie homeostazy jest kluczowe dla przeżycia i prawidłowego funkcjonowania organizmów.
