Dihydrotestosteron (DHT) jest silnym androgenem odgrywającym kluczową rolę w rozwoju płciowym mężczyzn i wielu funkcjach organizmu. Wytwarzany głównie z testosteronu (T) w reakcji katalizowanej przez enzym 5α-reduktazę (SRD5A). Istnieją dwa typy enzymu SRD5A: typ I i typ II, które różnią się lokalizacją w tkankach i siłą działania. DHT ma około 4-10 razy większe powinowactwo do receptorem androgenowym (AR) w porównaniu do testosteronu. Wiązanie DHT z AR inicjuje kaskadę sygnalizacyjną prowadzącą do ekspresji genów odpowiedzialnych za rozwój i funkcje męskich tkanek. DHT jest metabolizowany głównie w wątrobie do nieaktywnych metabolitów, które są wydalane z moczem.
DHT a rozwój płciowy
DHT odgrywa kluczową rolę w rozwoju męskich narządów płciowych w życiu płodowym. Niedobór 5α-reduktazy typu 2 prowadzi do zaburzeń rozwoju płciowego u mężczyzn (46, XY DSD), objawiających się niedorozwojem narządów płciowych. Poziom DHT wzrasta w okresie dojrzewania u chłopców, przyczyniając się do rozwoju drugorzędowych cech płciowych. Rola DHT w rozwoju płciowym kobiet jest mniej poznana, ale nadmiar DHT może prowadzić do hirsutyzmu.
Wpływ DHT na prostatę
DHT jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania prostaty, ale jego nadmiar może prowadzić do przerostu gruczołu krokowego (BPH). Inhibitory 5α-reduktazy, takie jak finasteryd, zmniejszają produkcję DHT i są stosowane w leczeniu BPH. Rola DHT w raku prostaty jest złożona, a badania nad wpływem DHT na rozwój i progresję tego nowotworu wciąż trwają.
DHT a inne tkanki i funkcje organizmu
DHT wpływa na metabolizm lipidów, stymulując lipolizę i hamując lipogenezę w tkance tłuszczowej. DHT może odgrywać rolę w regulacji funkcji poznawczych i nastroju, ale badania w tym zakresie nie są jednoznaczne. DHT może wpływać na układ sercowo-naczyniowy, ale dowody na jego korzystny lub szkodliwy wpływ są ograniczone i wymagają dalszych badań.
Pomiar DHT i jego znaczenie kliniczne
Pomiar DHT w surowicy jest przydatny w diagnostyce niedoboru 5α-reduktazy u niemowląt i chłopców z opóźnionym wzrostem i rozwojem. Pomiar DHT może być również stosowany w diagnostyce innych zaburzeń rozwoju płciowego oraz w monitorowaniu leczenia androgenami. Interpretacja wyników pomiaru DHT powinna zawsze odbywać się w kontekście obrazu klinicznego i innych badań diagnostycznych.
Źródła:
- Swerdloff, R. S., Dudley, R. E., Page, S. T., Wang, C., & Salameh, W. A. (2017). Dihydrotestosterone: biochemistry, physiology, and clinical implications of elevated blood levels. Endocrine reviews, 38(3), 220-254.
- Elzenaty, R. N., Du Toit, T., & Flück, C. E. (2022). Basics of androgen synthesis and action. Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism, 36(4), 101665.
- Marchetti, P. M., & Barth, J. H. (2013). Clinical biochemistry of dihydrotestosterone. Annals of Clinical Biochemistry, 50(2), 95-107.
