Cukrzyca typu 1 (znana również jako cukrzyca insulinozależna lub cukrzyca młodzieńcza) jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, w której komórki beta wysp Langerhansa trzustki są niszczone przez układ odpornościowy organizmu. W wyniku tego procesu dochodzi do znacznego zmniejszenia lub całkowitego zahamowania produkcji insuliny, hormonu niezbędnego do regulacji poziomu glukozy we krwi.
Etiologia cukrzycy typu 1 jest wieloczynnikowa, obejmując zarówno predyspozycje genetyczne, jak i czynniki środowiskowe, które mogą wyzwalać autodestrukcyjną odpowiedź immunologiczną. Osoby z cukrzycą typu 1 wymagają regularnego dostarczania insuliny z zewnątrz, co jest niezbędne do utrzymania homeostazy glukozowej, ponieważ ich organizm nie jest w stanie samodzielnie produkować tego hormonu.
Objawy cukrzycy typu 1 mogą rozwijać się szybko, zwłaszcza u dzieci i młodzieży, i obejmują poliurię (nadmierną produkcję moczu), polidypsję (zwiększone pragnienie), polifagię (zwiększony apetyt), niezamierzoną utratę masy ciała, zmęczenie oraz, w bardziej zaawansowanych przypadkach, kwasicę ketonową, która jest stanem zagrożenia życia wynikającym z gromadzenia się w organizmie ketonów.
Diagnoza cukrzycy typu 1 opiera się na kryteriach klinicznych i laboratoryjnych, w tym na pomiarze poziomu glukozy we krwi oraz obecności specyficznych przeciwciał anty-trzustkowych, które są markerami autoimmunologicznego charakteru choroby. Leczenie wymaga stałego monitorowania poziomu glukozy i dostosowywania dawek insuliny, a także zarządzania dietą i aktywnością fizyczną, aby zapobiegać powikłaniom zarówno krótko-, jak i długoterminowym, takim jak retinopatia, nefropatia, neuropatia, choroby sercowo-naczyniowe i inne.
Choroba ma podłoże genetyczne, ale czynniki środowiskowe również odgrywają rolę w jej rozwoju. Obecnie cukrzyca typu 1 jest nieuleczalna.
