Metoda SMART czyli jak określić swoje cele – przykłady

Metoda SMART to technika ustalania celów oparta na pięciu zasadach – szczegółowości, mierzalności, osiągalności, istotności i określoności w czasie. Pozwala ona w prosty i skuteczny sposób zdefiniować cele życiowe i strategiczne, tak aby były one jasno określone, realne do osiągnięcia i dawały satysfakcję z ich realizacji.

W niniejszym artykule wyjaśnię czym dokładnie jest metoda SMART, omówię jej główne założenia i filary, pokażę jak prawidłowo formułować cele zgodnie z tą metodą oraz podamy inspirujące przykłady jej zastosowania w różnych obszarach życia. Dowiesz się również jakie konkretne korzyści daje stosowanie techniki SMART oraz jak łączyć ją z innymi metodologiami wyznaczania celów.

Co to jest metoda SMART i na czym polega?

Metoda SMART jest techniką pozwalającą sprecyzować i zaplanować realizację celów osobistych lub zawodowych. Jej nazwa to akronim od pierwszych liter angielskich słów:

• S – Specific (Konkretny)
• M – Measurable (Mierzalny)
• A – Attainable (Osiągalny)
• R – Realistic (Realistyczny)
• T – Time-bound (Określony w czasie)

Aby cel sprecyzować zgodnie z zasadami metody SMART, należy zastosować się do jej pięciu wytycznych. Innymi słowy – cele powinny być konkretne i szczegółowe, mierzalne, możliwe do osiągnięcia, zgodne z wartościami i zainteresowaniami danej osoby oraz ograniczone czasowo, z określonym terminem realizacji.

Dzięki temu można w prosty i przejrzysty sposób zdefiniować marzenia i plany tak, by mieć większą szansę ich realizacji. Metoda SMART porządkuje ustalanie celów, pozwala precyzyjnie zaplanować drogę do ich osiągnięcia oraz łatwiej zmotywować się do podjęcia działań.

Pięć filarów metody SMART

Metoda SMART bazuje zatem na 5 kryteriach. Aby cel można było uznać za dobrze sformułowany w tej metodzie, musi spełniać wszystkie wymienione poniżej wymogi:

S – Specific (Konkretny)

Cel musi być konkretny, jasno określony, bez niepotrzebnego ogólnikowego opisu. Zamiast „schudnąć”, lepiej „schudnąć 5 kilogramów”. Zamiast „poprawić kondycję”, lepiej „biegać 3 razy w tygodniu po 30 minut”.

M – Measurable (Mierzalny)

Kluczowe kryterium. Każdy cel musi zawierać konkretną miarę, która pozwoli zmierzyć postęp w jego realizacji. Ramy czasowe, ilości, częstotliwości pomagają obiektywnie sprawdzać, czy zbliżamy się do finalizacji celu, czy też stoimy w miejscu.

A – Achievable (Osiągalny)

Ważne, aby wyznaczać cele na miarę swoich aktualnych i realnych możliwości. Zbyt ambitny, nierealny cel z góry skazany jest na porażkę i tylko zniechęca. Lepiej wyznaczać cele nieco poniżej percypowanych możliwości. Zawsze można poprzeczkę podnieść w trakcie realizacji.

R – Relevant (Istotny)

Cel musi być osobiście ważny i adekwatny do aktualnych potrzeb i priorytetów. Inaczej trudno zmobilizować się do działania i wytrwać w postanowieniu. Np. dla studenta medycyny, zdanie egzaminów będzie istotnym celem.

T – Time-bound (Określony w czasie)

Każdy cel powinien zawierać konkretne ramy czasowe – daty, okresy. Czy chcemy schudnąć 5 kg w miesiąc, czy w rok? Określenie terminus ad quem znacząco zwiększa szansę na realizację celów.

Stosując wszystkie 5 kryteriów metody SMART można znacząco poprawić jakość wyznaczanych celów i ułatwić ich późniejszą realizację.

Metoda SMARTER – rozwinięcie klasycznej metody SMART

Klasyczna metoda SMART doczekała się rozwinięcia w postaci metody SMARTER, która dodatkowo uwzględnia kryteria:

E – Evaluate (Ewaluacja)

Regularna ewaluacja postępów i wprowadzanie ewentualnych korekt założeń jest kluczowe w skutecznej realizacji celów. Warto więc okresowo analizować, czy nadal zbliżamy się do zakładanego celu, czy może zeszliśmy z obranej ścieżki. Jeśli tak – należy zweryfikować obrany plan działania i dostosować go do aktualnych warunków i możliwości.

R – Reevaluate (Ponowna ewaluacja)

Dodatkowy etap ponownej oceny postępu po wprowadzeniu ewentualnych poprawek w ramach pierwszego etapu ewaluacji. Kluczowe jest sprawdzenie czy wdrożone modyfikacje przyniosły zamierzony skutek i przywróciły realizację celu na właściwe tory. Jeśli nie – należy wrócić do etapu ewaluacji i szukać innych rozwiązań.

Jak prawidłowo formułować cele metodą SMART

Aby właściwie skonstruować cel przy pomocy techniki SMART, warto stosować się do kilku porad:

Etapy stosowania metody SMART

Oto podstawowe kroki formułowania celów metodą SMART:

1. Sprecyzuj wstępną wersję celu.
2. Sprawdź, czy jest on szczegółowy – bardziej go doprecyzuj, jeśli to konieczne.
3. Określ mierzalne parametry i miary postępu.
4. Zweryfikuj realność i osiągalność celu.
5. Upewnij się, że cel jest osobiście ważny i motywujący.
6. Wyznacz czas realizacji i ramy czasowe.
7. Bądź elastyczny – modyfikuj cel, jeśli okaże się zbyt ambitny lub zbyt łatwy do realizacji.

Pułapki i błędy przy formułowaniu celów

Oto najczęstsze problemy, których należy unikać:

• Zbyt ogólne i nieprecyzyjne cele
• Brak mierzalnych parametrów sukcesu
• Zbyt ambitne, całkowicie nierealistyczne cele
• Cele niezgodne z wartościami i priorytetami danej osoby
• Cele bez wyznaczonego terminu realizacji
• Cele dotyczące rezultatów, na które nie mamy bezpośredniego wpływu

Kryteria dobrze sformułowanego celu

Prawidłowo sprecyzowany cel metodą SMART powinien zatem spełniać następujące wymogi:

• Jednoznaczność i konkret – wiadomo, o co dokładnie chodzi
• Mierzalność – określone obiektywne parametry sukcesu
• Osiągalność – możliwy do wykonania przy nakładzie wysiłku
• Istotność – zgodność z własnymi wartościami i potrzebami
• Określenie w czasie – jasno wyznaczony termin

Dzięki temu cele stają się jasne, a ich realizacja bardziej prawdopodobna.

Przykłady zastosowania metody SMART

Metodę SMART można z powodzeniem stosować w najróżniejszych celach życiowych, zarówno osobistych, jak i zawodowych czy zdrowotnych. Poniżej przykłady.

Cele osobiste i rozwojowe

• Schudnę 12 kg w 8 miesięcy przy pomocy diety i treningu cardio, który będę wykonywał minimum 3 razy w tygodniu
• Przeczytam 24 książek (po 2 miesięcznie) w 2023 roku w celu poszerzenia wiedzy i rozwoju osobistego
• Zacznę medytować minimum 15 min dziennie co drugi dzień, dzięki czemu zacznę lepiej panować nad emocjami
• W ciągu 6 miesięcy nagram 24 filmy na YouTube prezentujące wiedzę, co pozwoli mi na łatwiejszą monetyzację usług
• Zdobędę certyfikatu CAE z języka angielskiego do końca 2024 r. by móc studiować za granicą

Cele zawodowe i biznesowe

• Opanuję podstawy inwestowania w kryptowaluty i zdywersyfikuję portfel na 5 różnych aktywów w ciągu 2 miesięcy
• Zdobędę awans w firmie w ciągu 2 lat dzięki rozwinięciu konkretnych kompetencji menedżerskich
• W ciągu 3 miesięcy założę własną stronę internetową, która będzie promowała moją działalność i zacznę na niej zarabiać w ciągu najbliższego roku
• W ciągu 12 miesięcy zbuduję społeczność mojego kanału YouTube liczącą 1000 subskrybentów i 10 000 wyświetleń miesięcznie, konsekwentnie publikując 2 filmy tygodniowo
• Rozwinę działalność online i zwiększę zyski o 30% w ciągu roku
• Stworzę autorski kurs online z nauki języka hiszpańskiego i sprzedam go przynajmniej 100 osobom w ciągu roku najbliższych 12 miesięcy

Cele sportowe i zdrowotne

• Schudnę 4 kg w ciągu 2 miesięcy dzięki diecie i regularnym treningom
• Przebiegnę mój pierwszy maraton do końca 2024 roku
• Obniżę swój cholesterol w ciągu 3 miesięcy poprzez wdrożenie aktywności fizycznej i zmniejszeniu udziału niezdrowych tłuszczów w diecie
• Zrealizuję miesięczny detoks cyfrowy bez mediów społecznościowych, aby nabrać dystansu i polepszyć koncentrację
• Przez 6 miesięcy będę jeździł rowerem do pracy co pozwoli mi schudnąć kg oraz poprawi wydolność sercowo-naczyniową
• Będę zaczynał dzień od 1 minuty lodowatego prysznica, codziennie przez 3 następne miesiące

Inne przykłady celów SMART

• Zaoszczędzę 10 tys. zł w ciągu roku na wymarzone wakacje
• Zacznę studiować psychologię w trybie zaocznym w ciągu miesiąca
• Nauczę się obsługi drukarki 3D i wydrukuję prototyp własnego gadżetu w ciągu 2 miesięcy
• W ciągu 2 lat zaoszczędzę 50000 zł na wkład własny na mieszkanie
• Do końca 2023 roku nauczę się biegle posługiwać językiem angielskim ucząc się 30 min dziennie każdego dnia

Jak widać, zakres zastosowań metody SMART jest bardzo szeroki. Pozwala formułować motywujące cele dla każdej dziedziny życia – zdrowie, sport, rozwój osobisty, kariera, finanse, relacje, zainteresowania i hobby.

Korzyści ze stosowania metody SMART

Stosowanie metody SMART w planowaniu celów przynosi wiele korzyści:

Skuteczniejsze planowanie i osiąganie celów

Dzięki technice SMART łatwiej zaplanować ścieżkę dojścia do założonego celu. Metoda ta pozwala też łatwiej monitorować postępy i modyfikować strategię w razie potrzeby, co zdecydowanie zwiększa szansę na ostateczny sukces.

Lepsze zarządzanie czasem i priorytetami

SMART uczy skoncentrowania uwagi na kluczowych i pilnych celach. Dzięki niemu łatwiej rozróżnić „pilne” od „ważne”, a co za tym idzie efektywniej zaplanować i spożytkować cenny czas.

Motywacja i dążenie do samorozwoju

Postawienie sobie merytorycznych celów, a następnie monitorowanie postępów ich realizacji, podnosi motywację i satysfakcję z samego siebie. Stosowanie metody SMART sprawia, że chętniej dążymy do autentycznego rozwoju osobistego.

Metoda SMART a inne techniki wyznaczania celów

Czy warto łączyć technikę SMART z innymi metodami i narzędziami definiowania celów?

Porównanie z metodologią agile / zwinną

Metodologia agile zakłada dużą elastyczność i gotowość do zmian pod wpływem zdobywanego doświadczenia. Bazuje na iteracjach, cyklu „build – measure – learn”. Świetnie zatem współgra z techniką SMART. Po postawieniu celu w formacie SMART, należy wielokrotnie sprawdzać postępy i korygować działania, jeśli nie przybliżają nas do założonego rezultatu.

Integracja z modelem OKR (Objectives and Key Results)

Model OKR zyskuje coraz większą popularność w zarządzaniu. Opiera się na mierzalnym monitorowaniu kluczowych rezultatów, które przybliżają nas do wyznaczonego celu nadrzędnego. OKR idealnie współgra z techniką SMART. Kluczowe rezultaty powinny zostać zdefiniowane jako logiczne odcinki zbliżające do celu, który uprzednio postawiono metodą SMART.

Dzięki integracji z agile i OKR metoda SMART pozwala jeszcze efektywniej pracować nad osiąganiem założonych celów. Wymaga tylko gotowości do ciągłego monitorowania postępu i wprowadzania modyfikacji w oparciu o zdobywane doświadczenie

Narzędzia i techniki wspierające realizację celów SMART

Aby skuteczniej realizować cele określone za pomocą metody SMART, warto korzystać z wielu przydatnych narzędzi i technik:

Aplikacje i programy

• aplikacje mobilne
• arkusze kalkulacyjne
• programy do zarządzania projektami i czasem

Metody wizualizacji

• tablice/mapy celów
• wykresy postępu

Podział celu na zadania

• matryce Eisenhowera
• metodyki zwinne

Narzędzia mindfulness

• medytacja
• dziennik wdzięczności

Wsparcie innych osób

• Performance coaching
• zaangażowanie przyjaciół i rodziny

Techniki behawioralne

• analiza przyczyn braku postępów
• nagradzanie małych sukcesów

Dzięki temu cele SMART stają się łatwiejsze do zrealizowania.

Podsumowanie: metoda SMART krok po kroku

Metoda SMART jest bardzo pomocną techniką ustalania konkretnych, mierzalnych i osiągalnych celów osobistych i zawodowych. Pozwala lepiej je zaplanować i z większą szansą zrealizować oczekiwane rezultaty. Regularne monitorowanie postępu wzmacnia motywację i identyfikuje ewentualne problemy do skorygowania po drodze.

Chcąc uzyskać maksymalne korzyści z metody warto jednak pamiętać o realistycznej liczbie wyznaczanych celów, akceptacji pewnych porażek po drodze, okresowym przeglądzie założeń i ich ewentualnej modyfikacji w razie zmiany okoliczności.

Mądre i spójne cele dają energię i kierunek w życiu. Metoda SMART pomaga je takimi uczynić.