Stanozolol (Winstrol)

Stanozolol, znany również pod nazwą handlową Winstrol, to syntetyczny steryd anaboliczno-androgenny (AAS) wywodzący się ze struktury dihydrotestosteronu (DHT). Związek ten został opracowany przez amerykańską firmę farmaceutyczną Winthrop Laboratories (Sterling Drug) w 1962 roku jako lek o właściwościach anabolicznych i androgennnych, znalazł zastosowanie w leczeniu różnych schorzeń, takich jak dziedziczny obrzęk naczynioruchowy. Jednocześnie stanozolol zyskał niesławę jako środek dopingujący nadużywany przez sportowców w celu poprawy wydolności i budowy mięśni.

Budowa chemiczna i właściwości stanozololu

Stanozolol pod względem struktury chemicznej jest pochodną dihydrotestosteronu (DHT), naturalnie występującego u mężczyzn androgenu będącego produktem metabolizmu testosteronu. Cząsteczka stanozololu zawiera dodatkowy pierścień pirazolowy przyłączony do pierścienia A w pozycji 2 oraz grupę metylową przy atomie C17α, co nadaje jej unikalne właściwości biologiczne.

Pierścień pirazolowy zmniejsza aktywność androgenną stanozololu w porównaniu do testosteronu, podczas gdy grupa 17α-metylowa zwiększa jego biodostępność po podaniu doustnym i odporność na metabolizm pierwszego przejścia w wątrobie. Modyfikacje te sprawiają, że stanozolol wykazuje silne działanie anaboliczne przy jednoczesnym ograniczeniu efektów androgennych w porównaniu do testosteronu.

Stanozolol charakteryzuje się wysoką biodostępnością po podaniu doustnym właśnie dzięki obecności grupy 17α-metylowej, która spowalnia jego inaktywację metaboliczną w wątrobie przed dotarciem do krążenia ogólnoustrojowego.

Winstrol – farmakokinetyka i mechanizm działania

Po podaniu doustnym stanozolol szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, osiągając maksymalne stężenie we krwi po około 1-2 godzinach. Lek wykazuje wysokie powinowactwo do wiązania z białkami osocza (ok. 97%), co wydłuża jego czas półtrwania do około 9 godzin. Stanozolol metabolizowany jest w wątrobie przez enzymy cytochromu P450, głównie CYP3A4, a jego metabolity wydalane są z moczem i kałem.

Mechanizm działania stanozololu polega na aktywacji receptorów androgenowych (AR) zlokalizowanych w cytoplaz­mie komórek docelowych, co prowadzi do ich dimeryzacji, translokacji do jądra i regulacji ekspresji genów odpowiedzialnych za syntezę białek, wzrost i różnicowanie komórek. Stanozolol wykazuje również działanie antykataboliczne poprzez wiązanie z receptorami glikokortykosteroidowymi, redukując ekspresję genów związanych z katabolizmem białek. Ponadto może wpływać na inne szlaki sygnałowe, takie jak IGF-1, co przyczynia się do nasilenia procesów anabolicznych w mięśniach szkieletowych.

Zastosowania medyczne stanozololu

Głównym wskazaniem do stosowania stanozololu w medycynie jest leczenie dziedzicznego obrzęku naczynioruchowego (hereditary angioedema, HAE), rzadkiej choroby genetycznej charakteryzującej się nawracającymi epizodami obrzęku tkanki podskórnej i podśluzówkowej. Stanozolol zwiększa poziom inhibitora C1 esterazy, kluczowego regulatora układu dopełniacza, którego niedobór leży u podłoża patofizjologii HAE. Zalecane dawkowanie w tej indykacji to zwykle 2 mg trzy razy dziennie, z dostosowaniem dawki w zależności od odpowiedzi klinicznej i tolerancji leku.

Inne potencjalne zastosowania terapeutyczne stanozololu, które są obecnie przedmiotem badań, obejmują:

• Leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej
• Leczenie osteoporozy
• Wspomaganie gojenia urazów mięśni szkieletowych
• Leczenie niektórych niedokrwistości aplastycznych (np. wywołanych ekspozycją na benzen)

Jednakże zastosowanie stanozololu w tych wskazaniach wciąż wymaga dalszych badań i jest ograniczone ze względu na potencjalne działania niepożądane i dostępność bezpieczniejszych alternatyw terapeutycznych.

Zastosowania pozamedyczne i efekty winstrolu

Stanozolol zyskał niesławną popularność jako środek dopingujący stosowany przez sportowców w celu poprawy wyników atletycznych. Dzięki swoim właściwościom anabolicznym i androgennym, steroid ten wywołuje szereg pożądanych efektów w organizmie, które mogą przekładać się na przewagę w rywalizacji sportowej:

• Przyrost siły mięśniowej: Stanozolol stymuluje syntezę białek i wpływa na układ nerwowy, co prowadzi głównie do dużego wzrostu siły mięśni, ale nie powoduje spektakularnego wzrostu masy mięśniowej. Efekt ten jest szczególnie pożądany w dyscyplinach siłowych i szybkościowo-siłowych, takich jak podnoszenie ciężarów, rzuty lekkoatletyczne czy sporty walki.
• Redukcja tkanki tłuszczowej: Stanozolol wykazuje działanie lipolityczne, wspomagając redukcję podskórnej tkanki tłuszczowej przy jednoczesnym zachowaniu. Przekłada się to na poprawę kompozycji ciała i zwiększenie widoczności mięśni, co jest istotne w sportach sylwetkowych, jak kulturystyka czy fitness.
• Wzrost wytrzymałości i szybkości regeneracji: Poprzez stymulację erytropoezy (produkcji czerwonych krwinek), stanozolol zwiększa zdolność krwi do przenoszenia tlenu do mięśni, co przekłada się na poprawę wydolności tlenowej i wytrzymałości. Ponadto, dzięki właściwościom antykatabolicznym, przyspiesza procesy regeneracyjne po intensywnym treningu, umożliwiając szybszy powrót do formy.
• Zwiększenie agresywności i motywacji: Jako pochodna DHT, stanozolol może wpływać na sferę psychiczną, zwiększając agresywność, pewność siebie i motywację do rywalizacji. Efekty te mogą być subiektywnie postrzegane jako korzystne w sportach kontaktowych i wymagających silnej psychiki, jednak niosą ze sobą ryzyko zaburzeń emocjonalnych i behawioralnych.

Stanozolol – dawkowanie u sportowców

Pozamedyczne dawkowanie stanozololu znacznie przewyższa dawki terapeutyczne i często stosowane jest w cyklach trwających 6-8 tygodni, nierzadko w połączeniu z innymi AAS dla spotęgowania efektów. Typowe dawki w środowisku sportowym to 20-50 mg dziennie w formie doustnej lub 50 mg na co 2-3 dni w iniekcjach domięśniowych. Takie praktyki wiążą się z wysokim ryzykiem działań niepożądanych i trwałych konsekwencji zdrowotnych.

Stanozolol – skutki uboczne i zagrożenia zdrowotne

Nadużywanie stanozololu niesie ze sobą liczne zagrożenia dla zdrowia, wynikające z suprafizjologicznych dawek i długotrwałej ekspozycji na ten silnie hepatotoksyczny steryd. Do najczęstszych działań niepożądanych należą:

• Uszkodzenie wątroby (zapalenie, ogniska martwicy, guzy)
• Zaburzenia lipidowe (wzrost LDL, spadek HDL) i zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych
• Supresja endogennej produkcji testosteronu prowadząca do hipogonadyzmu i bezpłodności
• Objawy wirylizacji u kobiet (hirsutyzm, deepening głosu, powiększenie łechtaczki, zaburzenia miesiączkowania)
• Problemy dermatologiczne (trądzik, łojotok, łysienie androgenowe)
• Zaburzenia psychiczne (agresja, chwiejność emocjonalna, depresja, uzależnienie)
• Problemy ze stawami
• Bolesne iniekcje w przypadku preparatu iniekcyjnego (stanozolol występuje pod postacią zawiesiny wodnej)
• Bezsenność
• Nudności i bóle brzucha
• Duszności w klatce piersiowej

Niektóre z tych efektów mogą utrzymywać się długo po odstawieniu stanozololu, a nawet mieć charakter nieodwracalny. Dlatego stosowanie go poza kontrolą lekarską jest zdecydowanie przeciwwskazane.

Porównanie winstrolu do innych steroidów anaboliczno-androgennych

Przeczytaj także: Sterydy anaboliczne – lista AAS, właściwości i skutki uboczne