Nandrolon (19-nortestosterone)

Nandrolon (19-nortestosteron) jest syntetycznym steroidem anaboliczno-androgennym używanym klinicznie w leczeniu stanów katabolicznych z poważnymi oparzeniami i AIDS. Był badany również w leczeniu niedokrwistości, osteoporozy i nowotworu piersi, gdzie wykazał skuteczność. Nandrolon jest często stosowany pozamedycznie w celu budowy masy mięśniowej i poprawy wydolności fizycznej, zwłaszcza przez zawodowych sportowców, kulturystów i ciężarowców. Jako agonista receptora androgenowego (AR) oraz silny progestagen, nandrolon wyróżnia się wysokim stosunkiem aktywności anabolicznej do androgennej.

19-nortestosteron został pierwszy raz zsyntetyzowany w 1950 roku i wprowadzony do użytku medycznego pod koniec lat 50. Jest substancją kontrolowaną w wielu krajach, a jego niemedyczne użycie jest zwykle nielegalne.

Budowa i właściwości nandrolonu

Nandrolon pod względem struktury chemicznej jest 19-nor pochodną testosteronu, co oznacza brak grupy metylowej przy węglu C19. Ta pozornie niewielka modyfikacja nadaje mu unikalny profil działania. Stosunek aktywności anabolicznej do androgennej nandrolonu wynosi około 125:37, co oznacza, że wykazuje on silniejsze działanie anaboliczne niż testosteron, przy jednoczesnym słabszym wpływie na narządy płciowe i skórę. Ta selektywność sprawia, że nandrolon jest cennym narzędziem terapeutycznym w stanach wymagających intensywnej odbudowy tkanek.

Mechanizm działania nandrolonu

Podobnie jak inne steroidy anaboliczne, nandrolon działa poprzez wiązanie się z receptorem androgenowym (AR) w komórkach docelowych. Kompleks nandrolon-AR przemieszcza się do jądra komórkowego, gdzie reguluje ekspresję genów odpowiedzialnych za syntezę białek, prowadząc do hipertrofii mięśni i wzmocnienia kości. Nandrolon wykazuje mniejszą aktywność estrogenową, które wynosi jedynie 20% w porównaniu do testosteronu, a także niskie powinowactwo do SHBG.

Co ciekawe, nandrolon ulega też metabolizmowi przez enzym 5α-reduktazę do 5α-dihydronandrolonu (DHN), który ma znacznie słabsze powinowactwo do AR niż sam nandrolon. Ten mechanizm może tłumaczyć mniejsze nasilenie efektów androgennych w tkankach obfitujących w 5α-reduktazę, takich jak gruczoł krokowy czy skóra.

Porównanie nandrolonu do innych AAS

Farmakokinetyka i formy podania nandrolonu

Nandrolon charakteryzuje się wysoką biodostępnością po podaniu domięśniowym, jednak okres półtrwania różni się znacząco w zależności od estru, do którego jest przyłączony. Najczęściej spotykane preparaty nandrolonu to dekanonian (Deca-Durabolin) i fenylopropiononian (Durabolin, NPP).

Deca-Durabolin, dzięki długiemu łańcuchowi węglowemu estru dekanonianu, cechuje się znacznie dłuższym okresem półtrwania, wynoszącym około 6-8 dni. Oznacza to, że pojedyncza iniekcja Deca-Durabolinu zapewnia stabilne stężenie nandrolonu w organizmie przez stosunkowo długi czas. W praktyce klinicznej przekłada się to na rzadsze podawanie leku, zwykle raz na 1-4 tygodnie, w dawce dostosowanej do wskazania i reakcji pacjenta.

Z kolei fenylopropiononian nandrolonu (Durabolin), ze względu na krótszy łańcuch estrowy, ma znacznie krótszy okres półtrwania, wynoszący około 2-3 dni. Konsekwencją tego jest konieczność częstszego podawania durabolinu w celu utrzymania pożądanego stężenia w ustroju. Typowo, iniekcje durabolinu wykonuje się 2-3 razy w tygodniu, co może być mniej wygodne dla pacjentów w porównaniu z Deca-Durabolinem.

Zastosowanie nandrolonu w medycynie

Silne właściwości anaboliczne nandrolonu znalazły zastosowanie w leczeniu szeregu stanów katabolicznych, gdzie dochodzi do nadmiernego rozpadu tkanek. Należą do nich:

• Poważne oparzenia – nandrolon wspomaga gojenie ran i przyspiesza odbudowę uszkodzonej skóry i mięśni.
• AIDS – u pacjentów z zespołem wyniszczenia w przebiegu zakażenia HIV, nandrolon pomaga odwrócić utratę masy ciała i poprawić jakość życia.
• Niedokrwistość – poprzez stymulację erytropoezy, nandrolon znajduje zastosowanie w leczeniu niektórych rodzajów anemii.
• Osteoporoza – anaboliczny wpływ nandrolonu na kości może spowolnić utratę masy kostnej w przebiegu osteoporozy.
• Nowotwór piersi – nandrolon był badany jako potencjalny lek w hormonalnej terapii raka piersi, wykazując korzystny wpływ na masę mięśniową i gęstość mineralną kości.

Pozamedycznego zastosowanie nandrolonu i oczekiwane efekty

Poza wskazaniami medycznymi, nandrolon jest często stosowany w środowisku sportowym w celu poprawy wydolności fizycznej i budowy sylwetki. Szczególną popularnością cieszy się wśród:

• Kulturystów
• Ciężarowców
• Zawodowych sportowców różnych dyscyplin

Nandrolon, dzięki swoim właściwościom anabolicznym, przyspiesza przyrost beztłuszczowej masy ciała, poprawia siłę i wytrzymałość mięśni. Efekty te są pożądane przez osoby dążące do maksymalizacji wyników sportowych lub osiągnięcia idealnej muskulatury. Niestety, stosowanie nandrolonu w tym kontekście jest nielegalne i stanowi formę dopingu. Wykrycie jego obecności podczas kontroli antydopingowej grozi poważnymi konsekwencjami, włącznie z dyskwalifikacją i zakazem startów.

Nandrolon – dawkowanie

W medycynie, typowe dawki nandrolonu w leczeniu stanów katabolicznych czy osteoporozy wahają się od 25 do 50 mg, zwykle podawane w iniekcjach domięśniowych co 2-3 tygodnie. Należy podkreślić, że są to dawki stosowane pod ścisłym nadzorem lekarskim, po rozważeniu potencjalnych korzyści i ryzyka terapii.

W kontekście pozamedycznym, gdzie nandrolon stosowany jest w celu poprawy wyników sportowych lub sylwetki, dawki są zwykle znacznie wyższe, sięgające od 200 do 600 mg na tydzień lub więcej. Takie dawkowanie niesie ze sobą zwiększone ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, jak również konsekwencje prawne związane z nielegalnym stosowaniem substancji dopingujących.

Nandrolon – skutki uboczne

Skutki uboczne nandrolonu obejmują m.in negatywny wpływ na ciśnienie, cholesterol, libido i układ rozrodczy. Nandrolon wykazuje większą szkodliwość dla zdrowia sercowo-naczyniowego i neurologicznego niż sam testosteron. Ponadto środek ten wpływa na wzrost prolaktyny, powoduje silną supresję osi podwzgórze-przysadka-gonady (HPG), a jego pozamedyczne przyjmowanie może prowadzić do hipogonadyzmu i stałej bezpłodności.

Ze względu, że nandrolon jest metabolizowany przez enzym 5α-reduktazę do znacznie słabszego liganda AR, 5α-dihydronandrolonu (DHN), a także wpływa na wzrost prolaktyny – często objawia się to w postaci impotencji u mężczyzn, określanego potocznie jako „Deca dick”. U kobiet natomiast może powodować m.in zaburzenia miesiączkowania czy zahamowanie owulacji.

Nandrolon ma stosunkowo niską aktywność androgenną, dlatego skutki uboczne związane z nadmiarem androgenów są rzadkim zjawiskiem podczas przyjmowania tego środka.