Oksytocyna jest złożonym hormonem peptydowym i neuropeptydem, który wytwarzany jest w podwzgórzu i uwalniany przez tylną przysadkę mózgową. Oksytocyna jest obecna w ewolucji zwierząt od ich wczesnych stadiów i u ludzi pełni krytyczne role w wielu różnych aspektach zachowania, w tym w tworzeniu więzi społecznych, reprodukcji, porodzie oraz okresie połogu. Jest naturalnie uwalniana do krwiobiegu jako odpowiedź na aktywność seksualną oraz w trakcie porodu. Istnieje również w formie farmaceutycznej i może być podawana, aby indukować lub przyspieszyć poród, ponieważ skutecznie stymuluje skurcze macicy.
W naturalnej formie oksytocyna ma również znaczenie dla umacniania więzi matczynej oraz w procesie wytwarzania i wydzielania mleka matki. Charakterystyczna dla tej substancji jest kontrola produkcji i sekrecji przez mechanizm sprzężenia zwrotnego dodatniego: jej wydzielanie stymuluje produkcję i wydzielanie jeszcze więcej oksytocyny. Na przykład, podczas skurczu macicy na początku porodu, uwalnianie oksytocyny stymuluje produkcję i wydzielanie jej większej ilości, co prowadzi do intensyfikacji i częstotliwości skurczów. Proces ten narasta, dopóki działalność wyzwalająca nie ustanie, co jest podstawą efektywności porodu. Podobny proces zachodzi w czasie laktacji oraz podczas aktywności seksualnej.
Potocznie oksytocyna znana jest również jako „hormon miłości” czy „hormon przywiązania” z względu na jej wpływ na zachowania społeczne, takie jak budowanie zaufania, przywiązanie i empatia. Chociaż jej związek z emocjami jest znacznie bardziej złożony, obserwuje się względną korelację między poziomami tego hormonu a zachowaniami społecznymi oraz zdrowiem psychicznym. Oksytocyna jako neuropeptyd odgrywa także rolę w funkcjach poznawczych, a jej precyzyjne mechanizmy działania są nadal przedmiotem intensywnych badań naukowych. Zaburzenia związane z oksytocyną mogą prowadzić do różnorodnych problemów, takich jak trudności w nawiązywaniu relacji społecznych czy zaburzeń lękowych. W środowisku medycznym rozpoznaje się wpływ oksytocyny na takie stany jak autyzm czy depresja poporodowa, aczkolwiek wyniki badań są różnorodne i nadal wymagają głębszej analizy.
