Kortykosteroidy to grupa hormonów steroidowych produkowanych przez korę nadnerczy. Ze względu na swoje działanie i budowę chemiczną dzielą się na glikokortykosteroidy (kortyzol, kortykosteron) i mineralokortykosteroidy (aldosteron).
Glikokortykosteroidy odpowiadają za szereg procesów metabolicznych w organizmie – wpływają na gospodarkę węglowodanową (stymulują glukoneogenezę i lipolizę), białkową (hamują syntezę białek i stymulują ich rozkład) oraz regulują procesy immunologiczne (hamują odpowiedź zapalną). Mają działanie przeciwzapalne, immunosupresyjne i przeciwalergiczne. Wykorzystuje się je w leczeniu chorób autoimmunologicznych, alergicznych, nowotworów i po przeszczepach.
Mineralokortykosteroidy (głównie aldosteron) odpowiadają natomiast za gospodarkę elektrolitową i wodną. Zwiększają reabsorpcję sodu w kanalikach nerkowych, a także wydzielanie potasu. Prowadzi to do zatrzymywania sodu i wody w organizmie oraz zwiększenia objętości krwi krążącej. Leki oparte na kortykosteroidach są wykorzystywane w leczeniu niedoczynności kory nadnerczy, szczególnie w przypadku pierwotnej niedoczynności, znanej jako choroba Addisona, gdzie leczenie jest niezbędne do zastąpienia niedoborów produkowanych przez nadnercza hormonów.
Kortykosteroidy mają złożoną, czteropierścieniową budowę steroidową. Są syntetyzowane z cholesterolu, a ich biosynteza i wydzielanie są ściśle regulowane przez oś podwzgórze-przysadka-nadnercza, w której hormon uwalniający kortykotropinę (CRH) i adrenokortykotropowy hormon (ACTH) odgrywają kluczową rolę w kontrolowaniu produkcji i sekrecji tych hormonów.
