INSL3 (insulin-like factor 3), wcześniej znany jako relaxin-like factor, to hormon peptydowy produkowany głównie w komórkach Leydiga, które są głównymi komórkami produkującymi testosteron w jądrach u samców ssaków. Odgrywa kluczową rolę w procesie prawidłowego rozwoju i zstępowania jąder do moszny w okresie życia płodowego.
INSL3 należy do insulinopodobnej superrodziny hormonów. Przypuszcza się, że przyjmuje heterodimeryczną strukturę A-B po uwolnieniu z komórek produkujących. Jego bioaktywność wykazują zarówno prekursor pro-INSL3, jak i dojrzała forma peptydu A-B. INSL3 jest wytwarzany w klasycznej ścieżce sekrecji jako główny produkt komórek Leydiga w jądrach dorosłych samców ssaków.
Główne funkcje INSL3:
- Stymulacja zstępowania jąder do moszny w okresie życia płodowego, poprzez wpływ na rozwój więzadła gubernaculum, które jest kluczowe dla transabdominalnego zstępowania jąder w czasie rozwoju płodowego u samców.
- Wpływ na modulację rozwoju pęcherzyków jajnikowych w cyklu rujowym u samic ssaków.
- Wpływ na metabolizm kostny, co zostało wykazane w badaniach nad osobami z mutacjami inaktywującymi receptor INSL3, RXFP2, oraz w modelach zwierzęcych z wyłączonym genem INSL3, które wykazały znaczącą osteopenię.
- Wykazanie antyapoptotycznych efektów INSL3 na komórki plemnikotwórcze, co może wskazywać na ochronę przed apoptozą oraz wpływać na skuteczność antykoncepcji u mężczyzn z niższym stężeniem cyrkulującego INSL3.
- Wpływ INSL3 na indukcję steroidogenezy, czyli procesu biosyntezy hormonów steroidowych, w komórkach Leydiga oraz potencjalnie podobne działanie w komórkach teki wewnętrznej folikulów jajnikowych u samic.
- Rola INSL3 w kontekście sezonowej zmienności w funkcji komórek Leydiga, takiej jak obserwowana u ssaków o sezonowym rozrodzie. Zmiany długości dnia wywołują cykliczną redukcję i aktywację osi podwzgórze-przysadka-gonady (HPG), skutkujące sezonowym cyklem różnicowania, inwolucji i ponownego różnicowania komórek Leydiga.
Zaburzenia w wydzielaniu lub działaniu INSL3 mogą prowadzić do kryptorchizmu (niezstąpienia jąder) oraz zaburzeń płodności u samców. Związane jest to ze zmniejszeniem zdolności funkcjonalnej komórek Leydiga związanym z wiekiem oraz potencjalnym wpływem na parametry zespołu metabolicznego i hipogonadyzmu, czyli niedoboru androgenów lub nieprawidłowej czynności gonad, późnego początku (LOH). Z perspektywy przyszłych badań, interesujące będzie zidentyfikowanie innych cech związanych z proporcjami coraz starszych mężczyzn o niskim stężeniu obiegającego INSL3, a także badania nad cyklicznym procesem różnicowania komórek Leydiga w kontekście odnowy ich zdolności funkcjonalnej w podeszłym wieku mężczyzn.
