Depresja (zaburzenia depresyjne, MDD) to wyniszczająca choroba charakteryzująca się przynajmniej jednym epizodem depresyjnym trwającym co najmniej 2 tygodnie. Choroba ta wpływa na nastrój, zainteresowania, odczuwanie przyjemności, funkcje poznawcze i powoduje objawy wegetatywne. Diagnoza MDD jest stawiana po wykluczeniu depresji w przebiegu schizofrenii i choroby afektywnej dwubiegunowej (MOD).
Epidemiologia:
- Depresja występuje około dwa razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.
- Dotyka ona około 6% dorosłej populacji na świecie każdego roku.
- Około 20% populacji spełnia kryteria zaburzeń depresyjnych w pewnym momencie życia.
- Osoby z depresją są prawie 20 razy bardziej narażone na samobójstwo niż populacja ogólna
- Wskaźnik zachorowalności na depresję jest podobny zarówno w krajach rozwiniętych jak i w krajach rozwijających się, co może świadczyć, że nie jest to jedynie choroba „nowoczesnego świata”.
Przyczyny i czynniki ryzyka:
Chociaż dokładna przyczyna depresji nie jest znana, uważa się, że w jej rozwoju odgrywają rolę czynniki genetyczne, biologiczne i środowiskowe.
Genetyka: Chociaż depresja jest dziedziczna, badania nie zidentyfikowały jeszcze spójnych markerów genetycznych. Szacuje się, że odziedziczalność MDD wynosi około 35%.
Czynniki biologiczne: Depresja wiąże się ze zmianami w strukturze i funkcji mózgu, w tym ze zmniejszeniem objętości hipokampa, zaburzeniami w neuroplastyczności, obniżonym poziomie BDNF, a także zaburzeniami w głównych układach neuroendokrynologicznych reagujących na stres, w tym w osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA) i układzie odpornościowym.
Czynniki środowiskowe: Doświadczenia traumatyczne we wczesnym dzieciństwie, takie jak wykorzystywanie seksualne, fizyczne lub emocjonalne, są silnie związane z ryzykiem rozwoju depresji. Osoby z historią traumy z dzieciństwa wykazują większe nasilenie objawów, gorszy przebieg i częstsze braki odpowiedzi na leczenie niż osoby z depresją bez traumy z dzieciństwa.
Inne czynniki ryzyka to między innymi brak partnera, niedawne negatywne wydarzenia życiowe, niski status społeczno-ekonomiczny, słabe wsparcie społeczne i niski poziom wykształcenia
Objawy i diagnoza depresji
Zgodnie z klasyfikacją zaburzeń psychicznych, opracowaną przez DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5th edition), główne objawy, które mogą wskazywać na depresję, to:
- Obniżony nastrój utrzymujący się przez większość dnia, niemal codziennie
- Znaczne zmniejszenie zainteresowania lub przyjemności w stosunku do wszystkich lub prawie wszystkich aktywności, przez większość dnia
- Zmiany apetytu, znaczna utrata lub przyrost masy ciała bez stosowania diety, lub spadek lub wzrost apetytu
- Bezsenność lub nadmierna senność
- Pobudzenie lub opóźnienie psychoruchowe, zauważalne spowolnienie lub niepokój psychoruchowy
- Zmęczenie lub utrata energii
- Poczucie bezwartościowości lub nadmierne, nieadekwatne poczucie winy, które może przybierać formę urojeń
- Zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji, lub niezdecydowanie
- Nawracające myśli o śmierci (nie tylko lęk przed śmiercią), nawracające myśli samobójcze bez konkretnego planu lub planowanie i podejmowanie prób samobójczych.
Ważne jest, aby pamiętać, że do rozpoznania depresji konieczne jest wystąpienie co najmniej pięciu z powyższych objawów, w tym przygnębionego nastroju lub/i zmniejszenia zainteresowania lub przyjemności, przez okres co najmniej dwóch tygodni i aby te objawy stanowiły zmianę w stosunku do poprzedniego funkcjonowania. Objawy te powinny również powodować klinicznie istotne cierpienie lub zaburzenia funkcjonowania społecznego, zawodowego lub w innych ważnych obszarach Ponadto symptomy te nie mogą być spowodowane fizjologicznym działaniem substancji psychoaktywnych ani innym stanem chorobowym.
Leczenie depresji:
Główne metody leczenia depresji to psychoterapia i farmakoterapia.
Rodzaje psychoterapii stosowane w leczeniu zaburzeń depresyjnych obejmują terapię poznawczo-behawioralną, psychoterapię interpersonalną, terapię psychodynamiczną i terapię rodzinną.
Farmakoterapia w depresji zazwyczaj obejmuje stosowanie leków przeciwdepresyjnych, takich jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) oraz trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD).
W przypadku lekoopornej depresji (TRD), która nie reaguje na standardowe metody leczenia, można rozważyć elektrokonwulsjoterapia (ECT).
Przeczytaj także:
Źródło: Otte, C., Gold, S. M., Penninx, B. W., Pariante, C. M., Etkin, A., Fava, M., … & Schatzberg, A. F. (2016). Major depressive disorder. Nature reviews Disease primers, 2(1), 1-20.
